معضلی به نام سرعت‌گیر
چندی است درشهر دوچرخه‌ها شهرداری غوغا می‌کند. در هر گوشه‌ای از شهر باایجاد سرعت‌گیرهای آسفالتی به بدترین شکل ممکن جلوی حرکت وسایل نقلیه راگرفته بعضا به علت غیر استاندارد بودن موجب خرابی وسایل نقلیه، تصادفات سهمگین و عدم کنترل وسایل نقلیه می‌شود.
بهتراست قبل از هر چیز به شرح مختصری از این وسیله‌ی کنترل سرعت پرداخته شود و پس از ذکر استانداردهای آن، سرعت‌گیرهای شهریزد مورد بررسی قرار گیرد.
در علم ترافیک در بحث کنترل سرعت در معابر به دو واژه برمی‌خوریم: سرعت‌گیر(Bump) و سرعت‌کاه (Hump).:
سرعت‌گیر: ابزاری است برای کنترل سرعت وسایل نقلیه تا اینکه حداکثر سرعت از 15 کیلومتر بر ساعت تجاوز نکند. بدیهی است این ابزار برای مکان‌هایی مانند پارکینگ‌ها یا مراکز خرید مناسب است و برای معابری که محل آمد و شد عمومی هستند مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند. طبق استانداردهای موجود، ارتفاع بلندترین نقطه یک سرعت‌گیر باید 7 الی 10 سانتیمتر، حداکثر طول آن 30 سانتیمتر و عرض آن به اندازه عرض محل نصب باشد.
سرعت‌کاه: این ابزار برای کنترل سرعت وسایل نقلیه برای عدم تجاوز سرعت از حداکثر 15 تا 30 کیلومتر بر ساعت می‌باشد. طبق استاندارد ارتفاع سرعت‌کاه حداکثر 7 الی 10 سانتیمتر و عرض آن به اندازه‌ی عرض خیابان محل نصب و طول آن ما بین 5/3 تا 2/4 متر است. البته ممکن است طول آن به 7/6 متر نیز برسد که به آن speed table می‌گویند.
از تعاریف چنین بر می‌آید که برای کنترل سرعت در معابر و خیابان‌ها و کوچه‌های شهر باید از سرعت‌کاه استفاده شود. این یعنی موانعی که طول زیاد و ارتفاع نسبتا کمی داشته باشند. استفاده از سرعت‌کاه با این شرح فقط به محل‌ها و مناطق خاصی محدود می‌شود مثل خیابان‌هایی که در آن چند مدرسه وجود دارد یا مناطق مسکونی که در آن‌ها تردد زیاد است. آنچه به نظر می‌رسد این است که تعداد سرعت‌کاه‌ها محدود است و نباید هرجا دستمان رسید از سرعت‌کاه استفاده کنیم چه برسد به سرعت‌گیر، آن هم سرعت‌گیرهای غیر استانداردی که در شهر می‌بینیم. از دیگر مشکلاتی که در این زمینه دیده می‌شود عدم نصب تابلوی راهنما و شب نما نکردن سرعت‌‌گیرهاست که خود، آسیب‌ها را دوچندان می‌نماید.
در مناطق مختلف شهر یزد در محله‌ها و خیابان‌های مختلف شاهد آن هستیم که شهرداری بدون توجه به استانداردها در فواصل چند متری اقدام به ایجاد سرعت‌گیر می‌نماید گویی اضافه آسفالت تولیدی را اینگونه مصرف می‌نماید. این استفاده‌ی بی‌مورد از سرعت‌گیرها به حدی رواج یافته که اعتراض معاون محترم امور عمرانی استاندار را نیز در پی داشته است. در ادامه مناطق مختلف یزد به تفکیک مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
می‌توان نمود اصلی این حرکت غیر علمی را در بلوار شهید دشتی ملاحظه کرد. بلواری که با توجه به تعداد سرعت‌کاه‌های غیر استاندارد (بهتر است بگوییم سرعت‌گیر) در ذهن مردم با نام بلوار دست‌انداز یاد می‌شود. نگاهی گذرا نشان می‌دهد شهرداری در فواصل بسیار کوتاه اقدام به ایجاد سرعت‌گیرهای آسفالتی نموده است. این امر موجب تلفات مالی برای خودروها در اثر ضربات شدید داخلی و همچنین تصادفات می‌شود. از حیث روانشناسی نیز اگر به موضوع بنگریم در خواهیم یافت این حرکت، عصبانیت و کج‌خلقی رانندگان و سرنشینان خودروها را در پی دارد. البته آرایش نامناسب خروجی کوچه‌ها و بریدگی‌های بلوار، عدم فرهنگ‌سازی مناسب و بعضا نامناسب بودن کیقیت آسفالت از مشکلات این بلوار می‌باشد.
با نگاه دیگری به منطقه‌ی تحت کنترل شرداری حمیدیا (منطقه4یزد در آینده) درخواهیم یافت این شهرداری در ایجاد هیچ سرعت‌گیری کوتاهی نکرده و هرجا توانسته است از این ابزار غیر استاندارد برای مناطق شهری استفاده کرده‌است.
به حوزه‌ی شهرداری منطقه3 می‌رویم. در بلوار دانشگاه با چندین سرعت‌کاه غیر استاندارد و حتی سرعت‌گیرهای غیر استاندارد برمی‌خوریم. البته قابل تقدیر است که هنوز در خیابان‌های جدید آسفالت شده این منطقه ار سرعت‌کاه نامناسب استفاده نشده است. در بلوار خامنه‌ای نیز یکی دو مورد از این معضل قابل مشاهده است.
در حوزه شهرداری منطقه 2 و نواحی تاریخی مرکز شهر به علت ترافیک بالا سرعت تردد بسیار کم است و بدیهی است شهرداری برای کنترل سرعت به این ابزارنیازی ندارد. گرچه قابل ذکر است سرعت‌کاه‌های این منطقه مانند سرعت‌کاه‌های اطراف پارک هفتم تیر و بلوار بسیج باید اصلاح گردند.
با ورود تدریجی از نواحی منطقه 2 به نواحی منطقه1 شهرداری، شاهد افزایش سرعت‌کاه‌ها هستیم و این شهرداری نیز مانند دیگر شهرداری‌ها در ایجاد سرعت‌کاه‌های غیر استاندارد دریغ نکرده است گرچه می‌توان گفت شهرداری حمیدیا گوی سبقت را از بقیه مناطق ربوده است.
به امید آن روز که تمام رفتارهای شهرداری در سراسر شهر عزیزمان علمی و در چارچوب استانداردها باشد.
معین‌رضا غفوری
11/04/1393